Het aantal mensen met stress- en burn-outklachten groeit angstaanjagend. Zo geeft Volksgezondheidenzorg.info (onderdeel van het RIVM) aan dat ruim 17% van de werknemers burn-outklachten ervaart en dat dit de komende decennia nog flink gaat toenemen. Voor werkgevers is dit een grote bron van zorg. Medewerkers met een burn-out zijn vaak minimaal een half jaar uit de running. Hun afwezigheid betekent ook een extra belasting voor de rest van het team, dat vaak al overbelast is. Voor organisaties is het dus essentieel om medewerkers met een groot burn-outrisico tijdig te herkennen en hen hulp te bieden. Hierover meer in dit artikel..

Wat is een burn-out?

Burn-out treedt pas op na langdurige, vaak jarenlange roofbouw op het lichaam als gevolg van continue stress. Het lichaam staat daardoor onder voortdurende spanning en krijgt geen kans om voldoende te herstellen. Er ontstaan fysieke en mentale spanningsklachten. Vaak negeren medewerkers deze waarschuwingen. Ze nemen een pijnstiller en gaan dapper door met hun verplichtingen. Het lichaam zal zich dan aan het langdurig verhoogde stressniveau aanpassen, onder andere door meer cortisol aan te maken. Daardoor kun je langer doorgaan en voel je de pijn en andere stressklachten minder. Dat klinkt prettig, maar je lichaam kan dit verhoogde niveau niet oneindig lang aan. Je stort plotseling in: een burn-out is dan een feit.

Het ontstaan van een burn-out

Een burn-out ontstaat als gevolg van langdurige overbelasting (spanning of stress). Wanneer een medewerker niet weet hoe om te gaan met langdurige spanning, dan kan hij of zij een burn-out krijgen. Stress kan ontstaan op verschillende manieren. Het uiteindelijke ontstaan van een burn-out kan dus ook komen door een combinatie van stressfactoren:

Verplichtingen
Dit zijn alle dingen die ene medewerker moet of wilt blijven doen, zoals:

• Combineren van zorg voor kinderen, het huishouden en werk
• Hobby’s, sporten, een cursus of opleiding volgen
• Sociale contacten met familie, vrienden of buren
• Zorgen voor een oudere of zoeke persoon (mantelzorg)

Problemen
Problemen ontstaan als belangrijke dingen anders gaan dan gepland.

• Schulden
• Relatieproblemen met baas of collega’s, familie, partner of kinderen
• Sociale contacten met familie, vrienden of buren
• Gezondheidsproblemen
• Werkloos
• Dakloos

Gebeurtenissen
Zowel ernstige als leuke gebeurtenissen kunnen extra spanning geven, zoals:

• Verhuizing
• Trouwen
• Een kind krijgen
• Nieuwe baan
• Ontslag
• Relatiebreuk

Symptomen burn-out

De burn-out symptomen zijn erg divers en zijn zowel psychisch als lichamelijk van aard. Leidinggevenden en HRM-adviseurs spelen een essentiële rol in het herkennen van burnout-verschijnselen. Als zij alert zijn op een aantal vroege burn-out klachten van deze frequente oorzaak van ziekteverzuim, en zich bovendien bewust zijn van het verhoogde burn-outrisico dat sommige medewerkers onder omstandigheden lopen, kunnen zij veel leed helpen voorkomen.

Psychische klachten bij burn-out

• Geestelijke moeheid: het moeilijk vinden om te concentreren en of dingen te onthouden
• Piekeren
• Emotioneel labiel, bijvoorbeeld ineens boos, verdrietig of onzeker voelen
• Prikkelbaarheid
• Niet tegen drukte en/of herrie kunnen
• Onrustig/ opgejaagd gevoel hebben
• Slaapproblemen
• Machteloos gevoel hebben of het gevoel hebben de controle te verliezen

Lichamelijke klachten bij burn-out

• Lichamelijke moeheid: een uitgeput gevoel hebben
• Hoofdpijn
• Duizeligheid
• Pijnlijk gevoel op de borst
• Hartkloppingen
• Pijn in de buik of een opgeblazen gevoel

Hoe herken je een burn-out bij een medewerker?

• Klagen over vermoeidheid
• Veel kortdurend verzuim
• Slechter plannen en presteren
• Inflexibiliteit
• Gedragsverandering
• Lagere betrokkenheid bij het werk en de organisatie
• Woede, verdriet en paniekaanvallen
• Plotselinge onzekerheid
• Depressieve klachten

Burn-out herstel; de rol van de werkgever

Herstellen van een burn-out heeft tijd nodig: de ene doet er drie maanden over, de ander acht. De behandeling duurt lang en dat is ook nodig om een tweede burn-out te voorkomen. Belangrijk dus om je medewerker de tijd te geven en te helpen en faciliteren waar dat kan.

Het herstel van een burn-out bestaat meestal uit drie fases:

1. Bewustwording en accepteren Dit is hét moment voor je medewerker om even echt rust te nemen. Sommige taken laat hij/zij vallen, anderen niet. Dit kan werk zijn, afspreken met vrienden of huishoudelijke klusjes uit handen geven. Dit zorgt ervoor dat je medewerker echt even tijd voor zichzelf heeft.
2. Wat zijn de problemen en oplossingen? Een burn-out wordt veroorzaakt door stress en spanning. Waar ligt deze spanning? Dit antwoord kan een hele lijst worden en dat is goed. Dan moet er gekeken worden naar de oplossingen. En dat niet alleen: kunnen er al spanningspunten af worden gevinkt? Zo ja, fijn!
3. De uitvoering Begin met kleine oplossingen uit te voeren. Geleidelijk kiest je medewerker ervoor om het groter aan te pakken. Vaak geeft het uitvoeren een fijn gevoel waardoor andere problemen zich ook makkelijker oplossen.

Burn-out voorkomen

Als organisaties serieus werk willen maken van de preventie van burn-out, dan is inzicht nodig in de factoren die ten grondslag liggen aan het ontstaan van burn-out. Door waar nodig stressbronnen weg te nemen, raken medewerkers minder snel overbelast. Hieronder enkele tips hoe je medewerkers helpt een burn-out te voorkomen.

• Maak stress bespreekbaar
• Geef medewerkers voldoende autonomie
• Zorg dat medewerkers zich betrokken voelen bij de organisatie
• Zorg voor voldoende uitdaging
• Stimuleer ‘job crafting’
• Zorg voor voldoende ondersteuning
• Bevorder een open sfeer
• Geef als leidinggevende het goede voorbeeld
• Voorkom dat medewerkers continu overwerken
• Respecteer het privéleven van medewerkers
• Bied bemiddeling bij conflicten
• Communiceer transparant
• Zorg voor cocreatie bij veranderingen
• Bied een veilige werkplek
• Houd rekening met de belastbaarheid van medewerkers
• Geef feed forward
• Vier successen
• Verlaag de stress met de juiste arbeidsvoorwaarden
• Houd regelmatig loopbaangesprekken
• Stimuleer een gezonde levensstijl
• Bied medewerkers cursussen aan omtrent omgaan met stress en weerbaar worden

Wanneer organisaties een beter zicht ontwikkelen op de oorzaken van stress, kunnen ze het risico op burn-out aanzienlijk verlagen. Stressbronnen kunnen echter op allerlei vlakken liggen, zoals onder meer de arbeidsomstandigheden, arbeidsinhoud of arbeidsverhoudingen. De HRM-afdeling kan een belangrijke rol spelen bij het in kaart brengen van deze bronnen, het geven van voorlichting aan leidinggevenden en het adviseren van de directie om adequate maatregelen te treffen. Deze stappen zullen niet alleen een positief effect hebben op de verzuimcijfers, maar er ook voor zorgen dat medewerkers met meer passie aan de slag gaan en hun talenten optimaal inzetten.

Gezonde medewerkers zijn de drijvende kracht in jouw organisatie. Een goed verzuimbeleid helpt daarbij. Maar mocht een medewerker toch ziek worden en het verzuim is langdurig of terugkerend, dan heeft iedereen belang bij een snelle terugkeer. Gezamenlijke regie op re-integratieproces is hierbij cruciaal. Met Visma | Raet Verzuim Management houd je regie op de uitvoering van jouw verzuimbeleid.